Dr Dejan Pejić je doktor sa bogatim iskustvom u oblasti ginekologije, akušerstva i perinatologije. Diplomirao je na Medicinskom fakultetu Banja Luka 2009. godine gdje je i specijalizirao ginekologiju i akušerstvo 2016. godine, a titulu subspecijaliste perinatologije je stekao na Medicinskom fakultetu u Beogradu 2023. godine. Dr Pejić je autor i koautor značajnog broja naučnih radova iz različitih oblasti, uključujući gestacijsku trofoblastnu bolest, reumatoidni artritis kod djece, akutni respiratorni distres sindrom i druge. Pohađao je školu kolposkopije donjeg genitalnog trakta u organizaciji GAK Narodni front, kao i školu minimalno invazivne hirurgije. Učestvovao je na ESGO konferencijama u Beču i Lyonu, FMF svjetskom kongresu u Atini, te svjetskim kongresima perinatalne medicine u Istanbulu i Milanu.
Po čemu se perinatologija razlikuje od opšte ginekologije i akušerstva?
Opšta ginekologija se bavi prevencijom, liječenjem, očuvanjem i zaštitom reproduktivnog zdravlja žena, akušerstvo se fokusira na sam proces trudnoće i porođaja, a perinatologija se bavi visokorizičnim trudnoćama i komplikacijama koje mogu uticati na majku i plod tokom trudnoće. Perinatologija je specijalizovana grana medicine koja se bavi praćenjem trudnoća sa posebno visokim rizikom i upravljanjem medicinskih komplikacija koje mogu uticati na majku i fetus tokom trudnoće. To uključuje dijagnostiku i tretman medicinskih problema kao što su dijabetes u trudnoći, visok krvni pritisak, genetske abnormalnosti fetusa, problemi sa rastom fetusa, višestruke trudnoće ili druge ozbiljne komplikacije. Perinatolozi rade zajedno sa ginekolozima i akušerima kako bi obezbijedili najbolju moguću njegu za trudnicu i njen plod.
Koje su najčešće komplikacije u trudnoći koje Vi liječite (kod trudnice i fetusa)?
Pomjeranjem granice rađanja nerijetko u četvrtu deceniju sve češće se susrećemo sa različitim komorbiditetima koji mogu da imaju nepovoljan ishod na trudnoću. Moderno doba i promjena stila života dovodi do sve većeg stepena gojaznosti opšte populacije. Osvrno bih se upravo na gojaznost koja kao pojedinačni faktor rizika može da ima veliki uticaj na nepovoljan ishod trudnoće. Svakako je jako važno pratiti mjesečni prirast u tjelesnoj težini pacijentkinja i spriječiti nastanak nepovoljnog uticaja iste na sam tok trudnoće.
Najčešća stanja koja mogu da imaju uticaj na trudnoću jesu diabetes melitus bilo da se radi o pregestacijskom ili gestacijskom tipu, povišen krvni prtisak u trudnoći, te različita endokrinološka, hematološka ili neurološka oboljenja. Neliječena šećerna bolest u trudnoći može da ima nepovoljan uticaj na razvoj srca ploda te upravo majke koje boluju od dijabetesa moraju da imaju posebanu pažnju tokom trudnoće.
U današnje vrijeme postoji poseban entitet fetalne terapije koji podrazumijeva posebne procedure koje se rade u visokospecijalizovanim centrima a koje različitim vidovima liječenja kao što je laser fotokoagualcija kod rješavanja poremećeja cirkulacije kod monohorionskih višeplodnih trudnoća kao što su TRAP sekvenca ili intrauterina transfuzija kod fetalne anemije.
Možete li navesti neke od najizazovnijih dijagnoza ili stanja s kojima ste se susreli u svojoj praksi kao perinatolog?
Izazovi su svakodnevni. Znanja i vještine nam upravo daju moć predviđanja i donešenja odluka prvenstveno u terminaciji određenih stanja. Slučaj koji me drži i danas je slučaj s početka ove godine gdje smo jednu pacijentkinju učinili majkom u 51. godini života. Njena snaga da iznese trudnoću do kraja je bila nemjerljiva. Ja joj ovim putem želim dug život i dobro zdravlje, da uživa u odrastanju svog sina.
Koje vrste komplikacija u trudnoći se mogu uočiti tokom pregleda ekspertskim ultrazvukom?
Ekspertski ultrazvuk je dijagnostička metoda koja se često koristi u perinatologiji kako bi se detaljno ispitao razvoj fetusa i otkrile eventualne komplikacije tokom trudnoće. Kao perinatolog od prvog ultrazvuka pristupam sa oprezom. Na samom početku trudnoće već nam oblik, veličina i izgled same žumančane kese daje određena saznanja, pložaj horiona kao prediktor sijela posteljice.
Na kraju prvog trimestra poseban sonografski osvrt u sklopu skrininga hromozomopatija je na nuhalnom naboru i prisustvu ili odsustvu nosne kosti. Zadnjih godina kombinovani skrining u zemljama u okruženju uzima i trikuspidalnu regurgitaciju i protok kroz ductus venosus koji svojim patološkim ili fiziološkim izgledom zanačajno doprinose senzitivnosti i specifičnosti Double testa.
U drugom trimestru određeni soft markeri nam mogu ukazivati na određena patološka stanja kao sto su obostrane pijelektazije ploda, hiperehogen fokus srca ploda ili hiperehogena crijeva.
Putem ekspertskog ultrazvuka moguće je otkriti različite komplikacije, uključujući: otkrivanje različitih razvojnih abnormalnosti, probleme sa rastom fetusa ili probleme sa postavljanjem placente, kao što su previa (niska posteljica), različiti vidovi urasle posteljice (acreta ili percreta) ili abrupcija placente (odvajanje placente od zida materice). Pomoću ekspertskog ultrazvuka se mogu uočiti različiti vidovi poremećaja uteroplacentne ili fetoplacentne cirkulacije, što može ukazivati na rizik od hipertenzije ili drugih vaskularnih problema kod fetusa ili majke. Ovom metodom se može se procijeniti nivo amnionske tečnosti oko fetusa, što je važno za ocjenu zdravlja fetusa i pravilan razvoj plodove vode. Pored toga može se pratiti razvoj višeplodnih trudnoća, a moguće je otkriti probleme kao što su srčane anomalije, fetalne infekcije ili oštećenja, abnormalnosti pupčane vrpce i druge potencijalne komplikacije. Važno je napomenuti da ekspertski ultrazvuk nije samo dijagnostički, već može pružiti informacije koje su od suštinskog značaja za planiranje adekvatne medicinske njege tokom trudnoće i porođaja.
Koje su najnovije smjernice za brigu o fetusu u perinatologiji?
Već vrlo rano nakon uvođenja doplera u perinatologiju razvila se ideja primjene ove metode kao svojevrsnog testa izbora za predikciju rizičnih trudnoća. Do te se ideje došlo zahvaljujući saznanju da trudnice s preeklampsijom imaju smanjeni uteroplacentarni protok koji se može doplerski registrovati kao povišeni otpor kroz uterinu arteriju i ostale uteroplacentarne krvne žile. Ono što je bilo značajno je činjenica da se ta cirkulatorna karakteristika mogla uočiti i prije nego se razvila klinička slika preeklampsije. Uteroplacentarni segment fetalne cirkulacije je prvi na kojem će se manifestovati promjene, a to će u pravilu biti prije kliničkih promjena.
Čini se da se kao konačan zaključak ipak može reći sljedeće: detektuje li se sredinom trudnoće povišeni indeks otpora uz rani dijastolni urez u obe uterine arterije, kod trudnice postoji visok rizik za nastanak perinatalnih komplikacija. Rezultati mogu biti još bolji, ako se želi utvrditi samo rizik za teške oblike preeklampsije ili zastoja u rastu ploda, kada osjetljivost pretrage može dostignuti oko 75%. Kao granična vrijednost za povišeni indeks otpora najčešće se koristi vrijednost od 0,58. Primjena odgovarajuće terapije može dovesti do odgovarajuće promjene u uterinim arterijama.
Takođe i patološki vidovi fetoplacentne cirkulacije kao što su AEDV ili REDV su začajni vidovi patološke cirkulacije koji iziskuju promtno reagovanje. Perinatologija se jako oslanja na sonografsku dijagnostiku u procjeni stanja ploda te zaključak na kraju da je zdrava populacija upravo u rukama ljekara koji su svoj život posvetili nauci i radu upravo u ovoj grani medicine.
